Wat is polyamorie? En hoe werkt het?

Polyamorie betekent letterlijk: liefde in meervoud. De term wordt gebruikt om een vorm van relateren aan te duiden waarin men openstaat voor meerdere intieme relaties. Er zijn zo veel vormen van polyamorie als er mensen zijn die zich ermee bezig houden. Iedereen heeft dus zo diens eigen 'smaak'. De term polyamorie is niet voor iedereen toereikend. Soms wordt ook de term consensuele non-monogamie gebruikt. In een samenleving waar monogamie de norm is, kunnen de termen polyamorie en non-monogamie nogal wat vragen oproepen. Mijn ervaring is dat veel non-monogamisten graag vertellen over hoe zij hun vorm van relateren beleven, als je oprecht nieuwsgierig bent naar hun ervaring. Ikzelf klets er graag over wanneer het ter sprake komt. In dit artikel vind je een overzicht van een aantal opties (hoewel die natuurlijk gekleurd is door mijn eigen ervaring en kennis), een klein inkijkje in de 'taal' en een paar bronnen om je onderzoek voort te zetten.

Polyamorie: Liefde delen met meerdere mensen

Meerdere intieme relaties

Meerdere intieme relaties, wat betekent dat in de praktijk? En wat versta je precies onder 'intieme relatie'? Dat verschilt nogal per persoon. Voor veel mensen die polyamorisch relateren (maar niet voor allemaal) geldt dat vrij liefde kunnen delen een van de belangrijkste kenmerken is voor hun vorm van relateren. In de praktijk kan dat betekenen dat men meerdere vaste relaties heeft en/of ruimte voor losse contacten. Dat kunnen relaties zijn waarin romantische, emotionele, fysieke, intellectuele, spirituele en/of andere vormen van intimiteit een rol spelen. Hoe mensen liefde delen verschilt van mens tot mens en zelfs binnen één persoon verschilt het hoe die liefde deelt met verschillende mensen. Vandaar dat ik hierboven al zeg: er zijn zoveel smaken polyamorie als er mensen zijn.

De grote vragen over polyamorie

Ik ben benieuwd naar welke vragen jij hebt. Een aantal vragen die ik zoal tegenkom (naast: 'Hoe IS dat nou voor je, als hij met een ander is?') zijn: Polyamorie, is dat hetzelfde als een open relatie? Wat betekent consensueel non-monogaam? Hoe doe je dat als je kinderen hebt? Woon je wel samen? Ben je dan niet jaloers? Wie doet het met wie? Gaat polyamorie over seks? Gaat het over kink? Welke afspraken/regels hebben jullie? Hoe vind je andere poly's om mee te daten?

Ik moet altijd intern een beetje gniffelen om de vragen die ik krijg, omdat ze nooit zo direct gesteld worden. Altijd met een omweg, een beetje om de hete brij heen draaiend. Ik begrijp goed waarom: de meest prangende vragen gaan over onderwerpen die min of meer taboe zijn: seks en jaloezie. En als Nederlanders (als ik voor mezelf spreek) zijn we toch een beetje opgevoed met het idee van 'geen vuile was buiten hangen': we zijn niet gewend om openlijk nieuwsgierig te zijn naar wat er zich afspeelt binnen de muren van een huis.

Polyamorie, is dat hetzelfde als een open relatie? Wat voor mij het verschil maakt tussen polyamorie en een open relatie, is dat het bij polyamorie over liefde gaat. Een open relatie gaat vaker over vrijheid in fysieke intimiteit. Waar je bij polyamorie meestal spreekt van meerdere intieme relaties, is een open relatie één relatie, waarbinnen bepaalde afspraken zijn over fysieke intimiteit met anderen buiten die relatie. De open relatie lijkt dus meestal iets meer op de normatieve relatie in de zin dat die emotioneel monogaam is.

Wat betekent consensueel non-monogaam? Zowel de open relatie als polyamorie vallen onder de term consensueel non-monogaam. Consensueel betekent: iedereen stemt ermee in. Dit maakt het verschil met overspel of vreemdgaan. Er is geen sprake van exclusiviteit (en de mensen in de relatie(s) bepalen of dat gaat over romantische, emotionele en/of fysieke intimiteit). Soms wordt ook de term ethisch non-monogaam gebruikt. Die vind ik zelf tricky, omdat je jezelf dan een ethische discussie op de hals haalt. Wat is precies ethisch?

Hoe doe je dat als je kinderen hebt? Woon je wel samen? Ik ken er een boel die samenwonen en ook een boel die dat juist niet doen. Net als dat er genoeg monogame koppels zijn die niet samenwonen. Ik ken er niet zoveel die met meerdere relaties samenwonen. Poly met kinderen is ergens heel eenvoudig en ergens ook best ingewikkeld. Zolang ze jong zijn, vinden ze er niks geks aan. Ze zeggen: duh, ik heb toch ook meerdere vriendjes, boeiend. En hoe gezellig is het wanneer je met meerdere gezinnen kan optrekken met de bonus van een beetje extra liefde in de mix? Met kinderen in de pubertijd kan het veel ingewikkelder zijn. Zoals alles in de pubertijd ingewikkeld kan zijn. Mocht je van monogaam naar poly willen terwijl je kids rond die leeftijd hebt: besteed er veel aandacht aan hoe je je kinderen hierin meeneenmt en zoek daar hulp bij. Echt. Wat ik zelf ingewikkeld vond, was om alleen met mijn dochter te zijn toen ze nog erg klein was wanneer mijn partner op date was. Ik had mijn handen vol aan de zorg voor haar en kwam niet toe aan mijn eigen proces van omgaan met mijn ongemak rondom zijn date. De gouden tip hier: zorg voor een oppas (of vraag je partner om dat te doen ;)

Ben je dan niet jaloers? Ja, ik dus wel. Denk ik. Ik vind jaloezie een ingewikkeld ding. Volgens mij is het ook niet echt een emotie, meer een concept waar emoties (angst en onzekerheid) aan de basis liggen. Wat ik voel is geen jaloezie in de vorm van: die ander heeft iets wat ik wil hebben. Ik ken niet veel poly's die jaloezie zo ervaren. Eerder andersom: er is een term (uitgevonden door poly's) voor de blijheid die je kunt ervaren als een lief het fijn heeft met iemand anders: compersie (compersion). Het tegenovergestelde van jaloezie dus. Als je die term googlet kom je terecht in de wondere wereld van de taal van polyamorie (en kink) die zeker een bezoekje waard is. Hoe meer woorden ik kreeg voor het beschrijven van hoe ik zou willen relateren, hoe rijker mijn ervaring van het relateren werd.

Wie doet het met wie? Gaat polyamorie over seks? Gaat het over kink? De grote vraag: wie doet het met wie? Voor de meeste mensen geldt dat intimiteit een totaalpakketje is. Liefde delen gaat over romantiek, emotionele intimiteit én fysieke intimiteit. Dat geldt natuurlijk niet voor iedereen, zowel mono- als poly-mensen komen in alle soorten en maten. Er zijn dus ook poly's die niet zo veel met seks hebben. en poly's die niet zo veel met romantiek of emotionele intimiteit hebben. Maar, ja: over het algemeen hoort seksuele intimiteit erbij als je een intieme relatie hebt. Er zijn ook poly's voor wie seksualiteit de belangrijkste reden is om polyamorisch te relateren. Bijvoorbeeld omdat ze seksueel niet compatibel zijn met hun lief. Of omdat ze (verschillende) kinks hebben. Kinky voorkeuren (seksuele voorkeuren buiten de norm of waarop een taboe rust) komen relatief vaker voor in de wereld van polyamorie. Misschien omdat poly's over het algemeen wat avontuurlijker ingesteld zijn en bereid zijn om hun kinks te onderzoeken? Of omdat mensen met kinky voorkeuren avontuurlijker ingesteld zijn en bereid zijn om te onderzoeken hoe relateren voor hen werkt?

Welke afspraken/regels hebben jullie? Ook al zo'n omstreden onderwerp. Regels zul je weinig tegenkomen in poly relaties. Het idee om een relatie aan te gaan met iemand die een andere relatie heeft waarin er al vaststaande regels zijn is voor de meeste poly's niet zo aantrekkelijk. Afspraken komen wel veel voor. Bijvoorbeeld afspraken over wat je wel en niet aan de ene lief vertelt over je dates of over seks met je andere lief. Voor mij persoonlijk is het belangrijk om te weten dat iedereens privacy gewaarborgd wordt, vandaar dat ik hier afspraken over maak. Daarnaast komen afspraken over veilige seks veel voor. Dit soort afspraken vallen wat mij betreft in de categorie veiligheid voor iedereen. Daarnaast zijn er afspraken die gaan over het gevoel van veiligheid van één persoon. Dat soort afspraken zijn niet bij iedereen even populair, omdat ze vaak gaan over restricties in het gedrag van de anderen. Zoiets als: 'Ik wil niet dat jij met je andere relatie(s) weekendjes weg plant.' Dit soort afspraken kunnen heel belangrijk zijn om te groeien in en wennen aan het polyamoreus relateren, maar degene van wie de afspraak komt moet ook diens verantwoordelijkheid nemen om dat groeien en wennen daadwerkelijk te doen, zodat er uiteindelijk weer meer vrijheid kan ontstaan in de relaties. Eve Rickert noemt dit in haar boek (More Than Two) 'moving at the pace of the slowest person': er is respect voor ieders onvolkomendheden, maar er wordt ook gevraagd dat je die onvolkomendheden wel ownt. Lees hier meer over hoe grenzen aangeven (of eigenlijk: limieten aangeven) helderheid kan brengen in relaties.

Hoe vind je andere poly's om mee te daten? In het wild vind je ze niet zo vaak zomaar. Hoewel er in sommige cirkels (tantra, boulderhallen, weet jij er meer?) verrassend veel rondlopen. Gelukkig worden er genoeg meet-ups georganiseerd door verschillende organisaties (check plukdeliefde.nl , meerminners.nl en wijzijnpoly.nl) en zijn er inclusieve datingapps waarin je je profiel zo specifiek kunt maken dat je precies uitkomt bij gelijkgestemden (check Okcupid en Feeld).

Bronnen met informatie over polyamorie

In mijn onderzoek naar hoe polyamorie voor mij werkt en wat daarin belangrijk is heb ik veel gelezen. Ik deel graag de bronnen met je die mij hebben gehoplen om mijn vorm te vinden en vorm te geven. Hieronder vind je boeken en websites met informatie en inspiratie. Ik ben zelf geen luisteraar, maar ik weet dat er ook een aantal podcasts zijn over polyamorie en ook nog een heel aantal waarin het voorbij komt als onderwerp.

Boek: More Than Two - Eve Rickert en Andrea Zanin

Dit boek is een echte praktische poly-'bijbel' waar ik een paar jaar lang steeds in terug gelezen heb. Zo'n lezer ben ik. Steeds krijgt een tekst voor mij weer een nieuw laagje, als mijn eigen ervaringen zich ontvouwen. Maar ook zeker een aanrader voor wie een boek 'gewoon' één keer leest en weglegt. Het boek bevat praktische handvatten voor de vraag: hoe doe je dat nou (op een leuke manier)? Het heeft een hoopvolle, bekrachtigende toon en spoort je aan om je onderzoek rondom open relateren aan te gaan op jouw manier.

Boek: Polysecure - Jessica Fern

Combineert polyamorie frameworks met de hechtingstheorie. Interessante tips voor het 'onderhoud' van je relaties, ook als je géén gevalletje bindingsangst of verlantingsangst hebt ;)

Website: plukdeliefde.nl

Voor workshops, meet-ups, tips en meer info over het hoe en wat van polyamorie. Check vooral de agenda voor borrels, wandelingen en praatgroepen. Op deze site vind je ook een lijstje boeken, sites en podcasts.